Een moskee in handen van de Turkse staat!

4 maart 2015, door Kemal Rijken

Op de voorpagina van Het Parool stond eerder dit jaar te lezen dat de Westermoskee hoogstwaarschijnlijk in handen zal komen van de Diyanet, de Turkse overheidsinstantie van Godsdienstzaken. ‘Turkse staatsislam slaat slag in strijd om Westermoskee’, zo luidde de titel van het artikel, waarin gespeculeerd werd over de toekomst van het gebedshuis in aanbouw.

De conclusie werd al gauw getrokken nadat de Diyanet ‘enkele winkelpanden en appartementen’ in de Witte de Withstraat (lees: voormalige meubelzaal Het Knolletje) voor 530.000 euro had gekocht van Manderen BV, de beleggingsmaatschappij van de moskeebouwers. Woordvoerder Selami Yüksel sprak de speculaties tegen. ‘Het is puur toeval dat Diyanet de panden in de Witte de Withstraat heeft gekocht. Het had even goed een ander kunnen zijn’, zei hij. Toeval of niet, met het geld kan de moskee in ieder geval casco worden afgebouwd. De vlag kan dan uit.

Stand alone

Momenteel is de Westermoskee een zogeheten ‘stand alone’ moskee. Dat komt omdat het bestuur van de moskeevereniging in 2010 brak met de toenmalige moederorganisatie Milli Görüs. Zonder koepelorganisatie is het moskeebestuur vrijer in haar doen en laten, maar kan het op financieel gebied tegen muren aanlopen. Mede daarom is de verkoop van Het Knolletje zo belangrijk geweest voor de toekomst van het project. Als de moskee eenmaal van binnen af is en open gaat voor het grote publiek, zullen de gelovigen nog geld moeten inzamelen om het gebouw draaiende te houden. Zonder voldoende geld zouden de exploitatiekosten namelijk een molensteen kunnen worden om de nek van het bestuur. De komst van een kapitaalkrachtige – Turkse – parapluorganisatie zou in dat geval niet slecht kunnen uitkomen. Indien zo’n koepelclub er komt, dan is het moskeebestuur er nog niet. Er is namelijk nooit een garantie is dat zo’n organisatie in een totale financiering voorziet.

Kubusmoskee

De Diyanet heeft in Nederland enkele honderden moskeeën onder haar hoede. Onkosten zoals het salaris van de imam worden via deze club betaald. Het geld is van de Turkse belastingbetaler. Met de komst van Diyanet als koepel komen ook verplichtingen voor een moskee, zoals het volgen van de inhoudelijke lijn van de Turkse staatsislam. En waar nodig treedt de Turkse overheid in Nederland op als belangenbehartiger van haar moskeeën. Zo werd de Doetinchemse wethouder Peter Drenth (CDA) een paar jaar geleden aangenaam verrast door een bezoek van Turkse diplomaten. De overheidsdienaren, werkzaam op het Turkse consulaat in Deventer, wilden weten waarom de gemeente ‘een kubusmoskee’ had afgedwongen. De politicus vertelde de Turken nadrukkelijk dat die keuze behoorde aan de gemeente zelf, omdat de bestemmingsplannen van de gemeente daarin voorzagen. Vriendelijk namen de diplomaten afscheid en namen contact op met Ankara. Vanuit de Turkse hoofdstad kwam toen een zegen, waarna de kubusmoskee er definitief kwam.

Waarom bemoeienis van Ankara?

Wat was er in Doetinchem aan de hand? De lokale moskeevereniging wilde graag een nieuwe moskee bouwen. Het liefst binnen de bebouwde kom en in bewoond gebied. De moskeebestuurders klopten aan bij Drenth, die hen een goedkoop stuk gemeentegrond nabij het centrum van het stadje in de Achterhoek aanbood. Er was echter één voorwaarde: de nieuwbouw moest voldoen aan de eisen van het bestemmingsplan. Oftewel: geen grote koepel en geen minaret, maar een vierkant uiterlijk – net als andere nieuwe gebouwen in de stad. In het geval de Turken dit niet zagen zitten, zouden ze een traditionele moskee met een Ottomaans uiterlijk op een industrieterrein mogen bouwen. En wel met een reguliere grondprijs. Na wikken en wegen koos het bestuur toch voor de vierkante variant. Architecten kwamen er aan te pas en er rolde een ontwerp uit met een modern uiterlijk. De koepel is erg klein en is daarom vanaf de straat niet te zien. En voor de minaret is een oplossing gevonden door middel van een soort hoge paal die vlak naast het gebedshuis staat. Eromheen kan geparkeerd worden in een afgezonken goot, zodat de auto’s vanaf de weg niet te zien zijn. Eind goed al goed, zo leek het. De achterban van het bestuur was echter minder blij met het ontwerp en vandaar dat de gang naar Deventer – indirect Ankara – werd gemaakt.

Speculeren

Het verhaal uit Doetinchem laat zien dat het toebehoren tot een koepelorganisatie voor- en nadelen met zich mee kan brengen. Sommigen zien in de handeling van de diplomaten uit Deventer de veel genoemde ‘lange arm van Ankara’, die zich teveel bemoeit met onze Nederlandse besognes. Anderen zien het als een extra garantie voor Turken die zich als minderheid in Nederland moeten weren tegen ‘de intolerante meerderheid’. Weer anderen zien de Diyanet als een melkkoe, die extra geld geeft wanneer het echt nodig is. Hoe dan ook laat de casus in Doetinchem zien dat het behoren tot een moederclub meer is dan geld alleen. Dit moeten de moskeebestuurders van de Westermoskee zichzelf ongetwijfeld goed beseffen. Maar goed, voorlopig blijft het bij speculeren in Het Parool.

 

---